Ο «πατριάρχης» του ρεμπέτικου τραγουδιού, Μάρκος Βαμβακάρης, δεν είναι μόνο ο μεγαλύτερος τραγουδοποιός, τραγουδιστής και συνθέτης αυτού του μουσικού είδους, αλλά είναι και αυτός ο οποίος καθιέρωσε την ορχήστρα με μπουζούκια και μπαγλαμάδες. Η ζωή του Μάρκου Βαμβακάρη είναι μία περιπέτεια ενώ ο ίδιος έζησε τυραννικά και βασανιστικά (1905-1972).
Σήμερα, φέρνουμε στοιχεία στο φως της δημοσιότητας ό,τι αφορά το πέρασμα του Μάρκου από την Πάρο (1957-1958). Μία ιστορία που συγκεντρώθηκε κουβέντα με κουβέντα σε όλο το νησί.
Σύντομο ιστορικό
Ο Μάρκος γεννήθηκε στις 10 Μαΐου 1905 στην Άνω Χώρα Σύρου. Οι γονείς του ήταν φτωχοί αγρότες και ήταν ο πρωτότοκος από έξι αδέλφια.
Σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τη Σύρο και πήγε στις φτωχογειτονιές του Πειραιά, διαμένοντας κυρίως στην Παλιά Κοκκινιά. Εργάστηκε σε όλες τις δουλειές και νυμφεύτηκε μια πανέμορφη κοπέλα, αμφιβόλου όμως ηθικής, την Ελένη (Ζιγκοάλα). Κάπου εκεί ασχολείται με το μπουζούκι και γράφει στοίχους. Τη δεκαετία του ’30 με τον Γιώργο Μπάτη, τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Ανέστη Δελιά, σχηματίζει το μουσικό σχήμα που έγραψε ιστορία: «Η Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς», ενώ το 1933 κυκλοφόρησε την πρώτη ηχογράφηση με μπουζούκι στην Ελλάδα, το «Καραντουζένι» («Να ‘ρχόσουνα ρε μάγκα μου»).
Το 1935 ηχογράφησε τη «Φραγκοσυριανή». Εν μέσω της κατοχής, το 1942 παντρεύεται για δεύτερη φορά, την Ευαγγελία, με την οποία απέκτησε επτά παιδιά. Και ενώ η Ελλάδα ταλανίζεται από τον εμφύλιο πόλεμο (1946-1949), αλλάζουν… και τα καλλιτεχνικά ακούσματα! Οι δισκογραφικές εταιρείες θεωρούν ξεπερασμένο τον Μάρκο, ενώ τα κέντρα διασκέδασης δε συνεργάζονται μαζί του.
Τα χρόνια στην επαρχία και στα αζήτητα…
Το 1954 ο Μάρκος είναι ξεχασμένος απ’ όλους! Με τον επτάχρονο γιο του, Στέλιο Βαμβακάρη, γυρνάει τις γειτονιές της Κοκκινιάς, προκειμένου να βγάλει το φαγητό της ημέρας. Κάπου εκεί αποφασίζει να πάει στην επαρχία να τραγουδήσει. Οι επαρχιώτες για να τον ακούσουν του δίνουν κότες, αυγά και όσπρια.
Στη Σύρο το 1955 ο Μάρκος τραγουδάει στη ταβέρνα του Λιλή στην Άνω Σύρα (ακόμα υπάρχει αυτό το μαγαζί, με την ίδια διεύθυνση!).
Ο Βαμβακάρης ζει με τη «σφουγγάρα». Δηλαδή, το πιατάκι που περιφέρει ο γιος του στους θαμώνες, για να μαζέψουν χρήματα! Τα πράγματα όμως δεν πηγαίνουν καλά, αφού ο κόσμος προτιμά να ακούει λαϊκά τραγούδια με ευρωπαϊκά όργανα. Έτσι, ο Μάρκος το 1956 (;) φεύγει για την Πάρο, όπου θα μείνει έως και το 1958.
Η Πάρος
Ο Μ. Βαμβακάρης ήταν επιστήθιος φίλος με τον Σπύρο Λαζαρίνο, ο οποίος διατηρούσε κρεοπωλείο στη Σύρο. Έτσι, τον στέλνει στο γιο του, Δημήτρη Λαζαρίνο, που είχε χασάπικο στην Παλιά Αγορά Παροικιάς.
Ο Μάρκος πηγαίνει στο σπίτι των Λαζαρίνων στην περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής, πίσω από το σημερινό «Kialoa Bar». Τα πράγματα ήταν δύσκολα. Ο Μάρκος είχε μαζί του άλλα επτά άτομα! (Γυναίκα, παιδιά και έναν μουσικό). Το σπίτι αποδεικνύεται πολύ μικρό, καθώς σ’ αυτό ζει και η οικογένεια Λαζαρίνου. Έτσι η οικογένεια Βαμβακάρη μένει ουσιαστικά στην αυλή του σπιτιού!
Την ίδια εποχή, η Πάρος, ακούγεται ως τόπος παραθερισμού στους κοσμικούς κύκλους της Αθήνας και της Ευρώπης. Εκτός του Τρούμαν Καπότε που γράφει στο νησί το «πρόγευμα στο Τίφανις», η νεολαία της Πάρου τρέχει στις παραλίες για να δει να κολυμπάει γυμνή η Ζαν Μορώ! Οι «κοπάνες» τις τελευταίες ημέρες προ του καλοκαιριού στο Γυμνάσιο Πάρου ξεπερνούν κάθε ρεκόρ!
Στις Λεύκες!
Ο Βαμβακάρης πηγαίνει και παίζει κάθε Σαββατοκύριακο στην «Πάνδροσο». Η κόντρα μεταξύ «Πάνδροσος» και «Μπακαλιάρου» κορυφώνεται, αφού τα δύο μαγαζιά μονοπωλούν τη διασκέδαση στην Πάρο.
Κάπου εκεί, «σφήνα», το καλοκαίρι, μπαίνει και η «ταβέρνα του Μάρκου» (πρώην εστιατόριο «Αργοναύτης» στην πλατεία Μαντώς Μαυρογένους»), ιδιοκτησίας του Μάρκου Αλιπράντη. Τα πράγματα αρχίζουν και φτιάχνουν οικονομικά. Ο Μάρκος δεν αφήνει τίποτα ανεκμετάλλευτο. Λέει ακόμα και τα κάλαντα των Χριστουγέννων με το μπουζούκι και ενοικιάζει σπίτι στο Μπουνταράκι.
Συγχρόνως, γίνεται ο μόνιμος οργανοπαίκτης και μουσικός στους γάμους των παριανών. «Ανακαλύπτει» και σε ποιο σημείο της Πάρου «πέφτει» το περισσότερο χρήμα κι αυτό είναι στις Λεύκες. Ο Μάρκος βλέπει έκπληκτος ότι μόλις αρχίζει τις πενιές οι Λευκιανοί αδειάζουν στις τσέπες τους!
Τελικά, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και ενώ είναι στα αζήτητα, με πρωτοβουλία του Τσιτσάνη κυκλοφορούν παλιά και νέα τραγούδια που τραγουδούν ο ίδιος, ο Μπιθικώτσης, η Καίτη Γκρέι και η αξεπέραστη Άντζελα Γκρέκα, που και εκείνη ήταν γειτόνισσά στην Παλιά Κοκκινιά. Έτσι, το 1960 ξεκινάει η δεύτερη μεγάλη καριέρα του Βαμβακάρη.
Το τέλος
Ο Βαμβακάρης πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου 1972 στην Κοκκινιά, από νεφρική ανεπάρκεια. Τάφηκε στο Γ’ Νεκροταφείο Νίκαιας. Τα έξοδα της κηδείας η οικογένειά του τα βρήκε μέσω δανείου.
Η υστεροφημία του Μάρκου Βαμβακάρη άρχισε να παίρνει διαστάσεις όταν τον ανακάλυψε η νεολαία στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και όταν ξεκίνησαν να στήνονται και πάλι ρεμπετάδικα σε Αθήνα και Πειραιά. Τότε η νεολαία κατανόησε ότι τα ρεμπέτικα του Μάρκου ήταν οι «ροκιές» των αρχών του 20ου αιώνα!
Δ.Μ.Μ.
ΠΗΓΗ: ΦΩΝΗΤΗΣ ΠΑΡΟΥ (9 Φεβρουαρίου 2018)
