Η Ελλάδα προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να εντάξει την παραδοσιακή κυκλαδίτικη τυροκομία στον «Αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας», μια παγκόσμια πρωτοβουλία της UNESCO, σύμφωνα με άρθρο του κ. Θανάση Αντωνίου, στην εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Με δεδομένο ότι η άυλη πολιτιστική κληρονομιά συνιστά ζωντανή πραγματικότητα που αλλάζει, εξελίσσεται, μετασχηματίζεται, εμπλουτίζεται, προσαρμόζεται και μεταβιβάζεται στις επόμενες γενεές παρακολουθώντας τους κοινωνικούς και πολιτισμικούς μετασχηματισμούς, η παραδοσιακή κυκλαδίτικη τυροκομία αντιμετωπίζεται ως ζώσα διαδικασία στην οποία εμπλέκονται κτηνοτρόφοι, τυροκόμοι, επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου αλλά και πανεπιστημιακοί ερευνητές, λαογράφοι, σεφ, επαγγελματίες της εστίασης κ.ά.
Αυτό το ευρύ οικοσύστημα της παραδοσιακής κυκλαδίτικης τυροκομίας έδωσε το «παρών» στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο με θέμα «Η τυροκομία και το τυρί». Την ευθύνη της διοργάνωσης είχαν η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν τυροκόμοι από τις Κυκλάδες, σεφ κι επαγγελματίες της εστίασης, ενώ εισηγήσεις παρουσίασαν στελέχη του ΥΠΠΟ και πανεπιστημιακοί καθηγητές που ασχολούνται με τη γαλακτοκομία και την τυροκομία, και έχουν συμβάλει στο να προωθηθεί ο φάκελος της Ελλάδας για την αναγνώριση της παραδοσιακής κυκλαδίτικης τυροκομίας ως στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, με βάση την πρωτοβουλία της UNESCO.
Επίσης, στο πλαίσιο της ημερίδας παρουσιάστηκε η έκδοση «Η τυροκομία και το τυρί – Διατροφική πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας», την οποία εκπόνησε η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ.
Την επιστημονική επιμέλεια του τόμου, ο οποίος περιέχει μοναδικά κείμενα και πρωτότυπες έρευνες για τα τυριά, την τυροκομία και τον διατροφικό πολιτισμό από κάθε γωνιά της Ελλάδας, είχαν οι Γιάννης Ν. Δρίνης (υπουργείο Πολιτισμού), Θεόφιλος Μασούρας (Γεωπονικό), Πηνελόπη Μπεμπέλη (Γεωπονικό), Ιωσήφ Μπιζέλης (Γεωπονικό) και Ανδρομάχη Οικονόμου (Ακαδημία Αθηνών). Τα κείμενα έγραψαν κορυφαίοι πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές της πρωτογενούς παραγωγής και της ελληνικής διατροφικής παράδοσης, σεφ, λαογράφοι, γεωπόνοι, διατροφολόγοι, εκπαιδευτικοί κ.ά.
Άλλο προστασία και άλλο διαφύλαξη
Σύμφωνα με την κ. Σταυρούλα-Βίλλυ Φωτοπούλου του ΥΠΠΟ, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, ως ζωντανό πολιτισμικό φαινόμενο, δεν είναι δυνατόν να διαφυλάσσεται με τρόπο στατικό, παραμένοντας δηλαδή «προστατευμένη» από την αλλαγή και τον μετασχηματισμό, που μπορεί να οφείλονται σε ποικίλους παράγοντες (αποδιάρθρωση παραδοσιακών/προβιομηχανικών κοινωνικών δομών, αστικοποίηση, πληθυσμιακή απίσχναση, επέκταση παγκόσμιων πολιτισμικών προτύπων κ.ά.).
Παραδοσιακά προϊόντα
Η κ. Αντωνία Ματάλα, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας της Διατροφής στη Σχολή Επιστημών Υγείας και Αγωγής, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υποστηρίζει πως η εξαιρετικά γοητευτική ποικιλομορφία των παραγόμενων τυριών στην Ελλάδα οφείλεται στην πληθώρα μικροοργανισμών που διαθέτουν, οι οποίοι δρουν με τρόπο που διαφοροποιεί κάθε τυρί από κάθε άλλο, ειδικά στη λεκάνη της Μεσογείου με την πλούσια χλωρίδα.
Παρ’ όλα αυτά, η ανθρωπολόγος αναγνωρίζει πως το τυρί κουβαλάει ένα «στίγμα» από την ιατρική κοινότητα, ειδικά τα παραδοσιακά τυριά που παράγονται σε όλες τις περιοχές της χώρας, των Κυκλάδων συμπεριλαμβανομένων. «Στο πρόσφατο παρελθόν, οι γιατροί κατηύθυναν τους καταναλωτές σε τυριά μαζικής παραγωγής, τα οποία όμως είναι βιομηχανοποιημένα» τόνισε.
«Είναι άστοχη η δαιμονοποίηση του τυριού» είπε εμφατικά η Α. Ματάλα και ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη εργασία η οποία στοχεύει να αποδείξει ότι το τυρί είναι φορέας μικροοργανισμών που λειτουργούν ευεργετικά για το πεπτικό σύστημα αλλά και τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Περί Υγείας…
Ο κ. Θεόφιλος Μασούρας, καθηγητής Γαλακτοκομίας στο Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τοποθετήθηκε και στο ζήτημα των διατροφικών ισχυρισμών που προβάλλουν τα τυποποιημένα προϊόντα της γαλακτοβιομηχανίας και τυροκομίας. «Πρέπει να δώσουμε ξεκάθαρη πληροφόρηση στον καταναλωτή» τόνισε και συνέχισε:
«Άκουσα πριν από μερικές ημέρες έναν χαριτωμένο διατροφολόγο να λέει στην τηλεόραση ότι το μανούρι είναι καλό γιατί έχει πολύ ασβέστιο, ενώ είναι γνωστό ότι τα τυριά τυρογάλακτος, μεταξύ αυτών και το μανούρι, έχουν λίγο ασβέστιο».
